ARTISTS > Bolesław Cybis
1895 - 1957
Malarstwo
Najcenniejsze jego obrazy powstały w Polsce w okresie międzywojennym. Rozpoczynał od
awangardy, a został jednym z najważniejszych „łukaszowców”. Przypisuje się mu realizm magiczny
i wskazuje na arcydzieło z 1936 r. pt. „Primavera”. Jednocześnie jest współautorem siedmiu
monumentalnych obrazów o tematyce historycznej, wykonanych na Wystawę Światową
(Nowy Jork 1939), które do dziś wiszą w bibliotece Le Moyne College w Syracuse w stanie Nowy Jork.
Jego powojenne życie skrywa wiele tajemnic. Z malarza-eksperymentatora, stał się amerykańskim
producentem figurek ceramicznych. Dopiero w 2002 r. Muzeum Narodowe w Warszawie
przygotowało pierwszą monograficzną wystawę jego prac, obejmującą malarstwo, rysunek,
rzeźbę, czyli twórczość z lat 20. i 30.
Jego rodzice dość często zmieniali miejsca zamieszkania ze względu na pracę ojca, który nadzorował budowy. Bolesław Cybis urodził się na Krymie, poznał Wilno, Petersburg, a czas studiów spędził w Charkowie, uczęszczając do Szkoły Sztuk Pięknych. Tam stawiał pierwsze kroki w rzeźbie i współtworzył futurystyczno-kubistyczny „Związek Siedmiu”. Po wybuchu rewolucji uciekł do Turcji. W 1923 r. został przyjęty do warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, do pracowni prof. Tadeusza Pruszkowskiego. To był przełomowy moment dla całej jego twórczości – z awangardzisty stał się realistą. Razem z innymi studentami profesora założył Bractwo Św. Łukasza (patrona malarzy), wzorowane na średniowiecznym cechu rzemieślniczym. Chcieli realizować idee sztuki narodowej, opartej na najdoskonalszych wzorach.
Przed 1928 r. Bolesław Cybis stworzył tzw. cykl łowicki – portrety chłopek i chłopów nawiązujące do malarstwa renesansowego. W kolejnych pracach pogłębiał groteskę i surrealistyczny nastrój. Po podróżach do Włoch i Afryki zaczął eksperymentować w zakresie technologii, wprowadzając do obrazów efekty fakturalne (piasek, tynk, kawałki tkanin), by w końcu zająć się malarstwem ściennym. Wraz z Janem Zamoyskim pracował nad freskiem „Bolesław Chrobry wytyczający granice Polski na Odrze” (1934-37, zachowany na ścianach Wojskowego Instytutu Geograficznego w Warszawie), wykonał dekorację statku „Batory” (1936) oraz Pawilonu Polskiego na Wystawie Światowej (Paryż 1937).
Wielokrotnie prezentowany na zbiorowych wystawach w międzywojennej Polsce, m.in. w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie (1928 - pierwsza wystawa Bractwa oraz w latach 1929, 1932), a także w Musée Roth w Genewie (1931), Brooklyn Museum w Nowym Jorku (1933), Galerii Trietiakowskiej w Moskwie (1933). Jego prace trafiły na XIX Międzynarodowe Biennale Sztuki w Wenecji (1934) oraz do Monachium, San Francisco, Helsinek, Amsterdamu, Detroit. II wojna światowa uniemożliwiła mu powrót z Nowego Jorku do Polski. Na obczyźnie namalował tylko cykl portretów wojowników indiańskich (dwa obrazy podarował Polsce prezydent USA Richard Nixon w 1972 r).
Bolesław Cybis był twórcą wszechstronnym. Może nawet z nadmiarem talentu. Stworzył niepowtarzalny styl, w którym postacie wydają się półprzezroczyste, wydłużone, kruche, porcelanowe i zamieszkałe w magiczno-realistycznym świcie.
