Katarzyna Kobro w ms² w Łodzi
Katarzyna Kobro, Kompozycja przestrzenna 9 (1933) 21listopada 2008 do 1 marca 2009 r. Nowa przestrzeń Muzeum Sztuki ms² jest już otwarta dla zwiedzających. W ciągu pierwszego weekendu ms² odwiedziło blisko 8 tys. osób. Zespół Muzeum Sztuki pragnie podziękować wszystkim, którzy przyszli tak licznie świętować jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Muzeum. Obecnie w nowym budynku można obejrzeć dwie wystawy. Stała ekspozycja prezentująca Kolekcję Sztuki XX i XXI wieku mieści się na trzech piętrach budynku. Na parterze zaś znajduje się wystawa czasowa – Katarzyna Kobro / Lygia Clark. Wystawa Katarzyna Kobro/Lygia Clark to projekt konfrontujący ze sobą twórczość dwóch wielkich postaci dwudziestowiecznej kultury – artystek, których dokonania na trwałe weszły do kanonu światowej sztuki. Katarzyna Kobro (1898-1951), rzeźbiarka, malarka i teoretyk sztuki uchodzi za jedną z najwybitniejszych przedstawicielek polskiej i światowej awangardy konstruktywistycznej. Lygia Clark (1920-1988), natomiast, to bodaj najbardziej znana na świecie południowoamerykańska artystka związana z międzynarodowym ruchem neoawangardy. Wystawa w Muzeum Sztuki inicjuje swego rodzaju dialog dwóch silnych i niezależnych osobowości artystycznych, wirtualną rozmowę toczoną przez dzieła mimo tysięcy kilometrów i dziesięcioleci dzielących ich autorki. Działania artystyczne Kobro i Clark spotykają się na kilku płaszczyznach. Najbardziej oczywistą jest konstruktywizm, który Kobro współtworzyła, a który dla Clark był zasadniczym punktem wyjścia. Tym, co łączy obie artystki, jest jednak również fakt, że ich twórczość wykraczała poza limity wyznaczane przez racjonalizm i mechanicyzm konstruktywistycznej myśli. Ich uwagę skupiała relacja między ciałem a przestrzenią, sposób, w jaki wzajemnie się określają. Polską artystkę zainteresowania te doprowadziły do Kompozycji przestrzennych tworzonych w relacji do ruchu ciała w przestrzeni. Z kolei artystkę z Brazylii przywiodły do działań włączających ciało widza w proces powstawania dzieła, a w dalszym etapie do terapeutycznych praktyk, których wyłącznym adresatem staje się cielesność, a ściślej psychosomatyczna całość, jaką stanowi człowiek. Konfrontacja prac artystek stawia pytanie o ukryty potencjał, który tkwi w konstruktywizmie. Dlatego też w ramach wystawy zostały zestawione z jednej strony Kompozycje i Rzeźby przestrzenne oraz Rzeźby abstrakcyjne – stanowiące trzon twórczości Kobro, z drugiej prace reprezentujące niemalże całą twórczość Clark od 1954 r. z włączeniem akcji publicznych i seansów terapeutycznych. Punktem wyjścia dla tej konfrontacji jest intrygująca interakcja zachodząca między kreowanymi przez artystki wizjami świata i relacji, w jakich pozostaje do niego człowiek. Dialog na gruncie teoretycznym dopełniają paralele na poziomie wizualnego języka konstruktywizmu. Im dedykowana jest pierwsza część wystawy. Kolejna, poświęcona w całości dokonaniom Lygii Clark, kieruje uwagę na możliwości rozwinięcia konstruktywizmu mniej oczywiste, niż te, z którymi na ogół kojarzy się postkonstruktywizm lat 60. i 70. Prezentowane w drugiej części wystawy fotografie i zapisy filmowe ukazują przeniesienie akcentów w sztuce Clark z tworzenia obiektów na działanie. Interaktywne repliki prac (np. z cyklu Bichos) pozwalają natomiast przekonać się, jaką rolę brazylijska artystka przypisywała obiektom w kształtowaniu szczególnego sensualnego, cielesnego doświadczenia. Wystawa w ms² to pierwsza w Polsce prezentacją dorobku Lygii Clark. Zarazem –próba reinterpretacji zależności zachodzących między myśleniem awangardowym i neoawangardowym. I wreszcie – pretekst do pytania o kierunek, w jakim mogłaby się rozwinąć twórczość Katarzyny Kobro, gdyby nie została przerwana zbyt wcześnie.
