ARTISTS > Teresa Plata
Teresa Plata kształciła się w Zakopanem, w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych,
z patronem Antonim Kenarem (1906-1959), zakopiańskim rzeźbiarzem ornamentalistą.
Rzeźbiarskie tajemnice i właściwości sztuki poznawała w tym samym Liceum, które
uformowało sylwetki cenionych artystów rzeźbiarzy - Antoniego Rząsę (1919-1980) i
Władysława Hasiora (1928-1999). Studiowała w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
na Wydziale Rzeźby u znakomitych i przyjaznych studentom profesorów. Od 1973,
pracowała w ASP, 16 lat z prof. Gustawem Zemłą (1931), a od 1996 prowadziła w ASP
Pracownię Ceramiki. Teresa Plata swoją twórczością, od wielu lat inspirowała
studentów, co zrozumiałe, ale przede wszystkim zachwycała dokonaniami
zróżnicowaną publiczność. Była podziwiana i nagradzana za wyborną i opracowaną
dokładnie rzeźbiarską bryłą oraz za formy rysunkowe, które oglądane jako płaskie
ukazują rzeczywistą głębię rzeźby. Jej rysunki są finezyjnie konstruowane umowną linią
demarkacyjną, między formowaną bryłą, jako kategorią masy, a pełną wolnością i swobodą twórczej wypowiedzi. Rysunki i szkice profesor Platy radują oko, w podobny sposób jak muśnięte dłonią jej rzeźby elektryzują i magnetyzują dotyk. Rysunkowe linie pokazują drogę do wszechstronnego zrozumienia dzieła, czyli tego, co jest dostrzegane, ale pozostaje nienazwane albo nierozpoznane. Szkice i rysunki prowadzą do poznania i rozumienia genezy, istoty i architektury jej twórczości oraz funkcji rzeźb, które wymykają się refleksyjnej uwadze przy oglądaniu już ukończonej rzeźby. Profesor Plata jako artystka wrażliwa, świadoma i dojrzała, przyjęła na siebie obowiązek dochodzenia prawdy i piękna, a więc tego, co jest jej zadaniem twórczym rozumianym jako przezwyciężanie konwencjonalnej fikcji dzieła sztuki.
Była profesorem w Instytucie Sztuk Pięknych, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie i wieloletnim pracownikiem naukowo-dydaktycznym Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Tworzyła rzeźby kameralne oraz ceramiczne obiekty artystyczne i użytkowe. Jej prace mają w zbiorach publicznych: Muzeum Brytyjskie w Londynie, Instytut Balzaka w Paryżu, AIAP w Mediolanie, Pulchri Studio w Hadze oraz kolekcje polskie i zagraniczne, państwowe, publiczne i prywatne. Autorka o swoich utworach w brązie i w ceramice mówi, że zatrzymują czas jej impresji i pracy twórczej. Plata nadawała formie dzieł przestrzennych wizerunek, który wzbogaca zewnętrzną malaturą z tlenków metali. Nadają one obiektom, po wypaleniu w piecu w temperaturze do 1100 º C, właściwego blasku. Ten kunsztowny zabieg techniczno-przemysłowy sprawia, że rzeźby są przyjazne w postrzeganiu wzrokowym i przyjemne dla dotykającego. Przez rzeźby - z racji użytego materiału, nadanej formy i pomysłowości autorki, poznajemy dzieła, estetyczne poglądy i smak artystyczny prof. Platy. Przed laty, gdy zobaczyłem cykle z brązu nazwane Drzewo życia nabrałem przekonania, że te Drzewa Teresy trwać będą znacznie dłużej niż los każdej osoby. Zapisana sentencja renesansowego rzeźbiarza Michała Anioła (1475-1564) - dłużej przetrwa rzeźba żywa, którą dłoń z głazu twardego wyrywa, niż twórca, co go czas w popiół zamienia - sprawdza się zawsze, niezależnie od intencji i woli artysty.
Profesor Teresa Plata była autorką kreatywną, nowoczesną i dynamiczną, która stale atakowała konwencjonalne formy rzeźbiarskie. Równolegle rozpracowywała techniczne parametry materiałowe dla zaprojektowania i przedstawienia oryginalnych form i motywów na swych utworach. Po ataku, projektantka nie zmieniała radykalnie konwencji zastanych czy zrekonstruowanych, ale proponowała i odważnie, prekursorsko wprowadza niewielkie, ale znaczące i kunsztowne modyfikacje. Obserwowała udoskonalenie ceramicznego surowca bazowego, jego charakterystyki techniczne, trwałość i bezpieczeństwo. Eksperymentowała w różnych etapach technicznego tworzenia obiektów. Badała i porównywała możliwości pieców w programach innych niż katalogowe specyfikacje i instrukcje. Uzyskanie kompozycji niekonwencjonalnych w malarstwie na ceramice wymagała prowadzenia eksperymentów i podejmowania ryzyka, które były wpisane w jej temperament naukowy i artystyczny. Postawy twórcze niekonwencjonalne, czyli oryginalne i nowatorskie to charakterystyczne znakami szczególne artystki. W wielu eksperymentach miała prof. Plata znakomitych sojuszników wśród swoich studentów. Kierując zespołami, zaskakiwała innych rzeźbiarzy i znawców obiektów ceramicznych wprowadzeniem nowego języka kompozycji, który z perspektywy naukowej inspiruje do refleksji semantycznej. Dotyczy to badania relacji miedzy wprowadzonymi znakami na ceramice a samym, nieoznaczonym przedmiotem artystycznym.
Władysław Serwatowski
